İmla Kuralları [Lütfen bir kezcikte olsa bakın]

HARFLER VE ALFABE

Harfler

Dildeki sesleri gösteren ve alfabeyi oluşturan işaretlere harf denir. Harf ile ses terimlerini birbirinden ayırmak gerekir. Ciğerlerden gelen havanın ses yolunda meydana getirdiği titreşim olarak tanımlanan ses, dili oluşturan en küçük birimdir. Harf ise seslerin yazıdaki karşılığıdır.

Türk alfabesi

Bir dildeki harflerin belirli bir sıraya dizilmiş bütününe alfabe denir.

Türk alfabesi, Lâtin harfleri esas alınarak, 1.XI.1928 gün ve 1353 sayılı kanunla tespit ve kabul edilmiştir. Bu kanuna göre, Türk alfabesinde 29 harf bulunmaktadır.

Türk alfabesindeki harfler, kanuna göre aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

Yeni Türk yazı sisteminde her ses için ayrı bir harf ilkesi gözetilmiştir. Ancak, boğumlanma noktaları farklı olan, kalın ve ince olmak üzere iki türü bulunan g, k, l sesleri için birer harf yeterli görülmüştür (bk. Düzeltme işareti 2).

Lâtin harflerini kullanan yabancı milletlerin yazı sistemlerinde büyük i harfi noktasız yazılır. Ibsen, Illinois, Indiana, Innsbruck, Ionesco, Iowa, Istrati gibi. Türk imlâ kurallarında da yabancı isimlerde büyük i harfinin noktasız yazılışı benimsenmiştir. Sözlük, dizin ve ansiklopedilerde bu tür isimler noktasız yazılır; ancak, bu isimler i sırasında yer alır.

Yabancı alfabelerde kullanılan q, w, x harfleri; sözlük, dizin ve ansiklopedilerde ... p, q, r ... ...v, w, x, y sırasına göre yer alır.

KÜÇÜK VE BÜYÜK HARFLER

Türkçede harflerin küçük (minüskül) ve büyük (majüskül) olmak üzere iki biçimi vardır. Yazıda yaygın olarak küçük harf kullanılır. Ancak belirli yerlerde büyük harflere başvurulur.

Büyük harflerin kullanıldığı yerler

Büyük harflerin kullanıldığı yerler aşağıda sıralanmıştır:

A. Cümle büyük harfle başlar: Hayatta en hakikî mürşit ilimdir. Ak akça kara gün içindir. Ancak rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz: 1940 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesini bitirdim.

Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine alınan cümleler de büyük harfle başlar: ******, gençliğe seslenirken "Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda, mevcuttur." diyor. Tırnak içinde aktarılan söz, tam bir cümle değilse veya cümlenin baş tarafı alınmamışsa büyük harfle başlamaz:

Nabi'nin "... var içinde" redifli gazeli Divan'ında uyuyor.

(Yahya Kemal Beyatlı, Edebiyata Dair)

Ayrıca iki çizgi arasındaki açıklama cümleleri de büyük harfle başlamaz:

Bir zamanlar - bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce - Türk saltanatının maddî sınırları uçsuz bucaksız denilecek kadar genişti.

(Y. K. Karaosmanoğlu, Ergenekon)

İki noktadan sonra gelen cümleler de büyük harfle başlar:

Orhon Kitabesi'nde Türk hakanı şöyle diyor: Türk Tanrısı, Türk milleti yok olmasın diye atalarımı gönderdi ve beni gönderdi. Ben hakan olunca gündüz oturmadım, gece uyumadım.

(Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları)

Bence edebiyatın temel görevi şudur: Hem günlük hayatı, hem geleceği hem de hayatın felsefesini işlemektir.

(Cengiz Aytmatov, Röportajlar)

Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralanırsa bu örnekler büyük harfle başlamaz: Bazı örneklerde -sız eki kalıplaşmıştır: densiz, hırsız, ıssız, öksüz.

bnm yazı yazışım pek uymuo sanırım imlaya da kuralada

Sen yazaten baslı basına bı afetsın kızım

yutarım ben harfleri işte öle

sen harflerı deıl kelımeleıde yutuyorsun

:@

vala kardeş harfide yutarım kelimeyide tadı güsel oluo

Fazla yeme canım benım oqe

ztn yemem artık bişey hastalığım ilerlio artık cipste yasak bana beni cips olmadan düşünebiliomusun kardeşim

Hayır canım benım ama mecbur dayanacaksın hastalıgın ıyılesınceye kadar dayanacaksın

ama ben cips istiom hastalığımın düseleceği yok gitgide ilerlio

canım benım yapma ama yhaaa ltfn :'(